Een mens beschikt over zelfbewustzijn, wanneer hij het gevoel voor eigen waarden heeft ontwikkeld, zelfvertrouwen heeft, een goed zelfbeeld heeft, innerlijk harmonieus en stabiel is en zichzelf accepteert zoals hij is. Zelfbewustzijn komt tot uitdrukking in een zeker optreden. Het is een voorwaarde voor een evenwichtige persoonlijkheid en voor innerlijke rust.

De basis voor een gezond zelfbewustzijn wordt in de jeugd gelegd. Vandaar dat het van belang is om op tijd te signaleren dat het zelfbewustzijn niet in balans is. Kinderen die serieus genomen worden, die vaak complimenten ontvangen en die worden aangemoedigd om nieuwsgierig te denken en te handelen, ontwikkelingen zich over het algemeen tot zelfbewuste mensen. Pestgedrag kan ervoor zorgen dat het zelfbewustzijn een flinke deuk op loopt.